قیدار شهر جد پیامبراسلام

به گزارش خبرنگار مهر، تاریخچه صنایع دستی در زنجان نیز مانند تمام مناطق ایران به گذشته های دور می رسد، براساس شواهد باستان شناسی اولین آثار صنایع دستی زنجان را می توان ظروف سفالی قرمز رنگ با نقوش هندسی سیاه متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد، مکشوفه از منطقه سلطانیه دانست.

در منابع مختلف، زنجان همواره بعنوان مهد صنایع فلزی مطرح بوده و در این بین می توان به صنایع دستی نظیر چاقوسازی، مسگری، ملیله کاری، قفل سازی، اسلحه سازی، چلنگری، قلمزنی و ...، اشاره کرد.

صنایع دستی سرامیک مانند کاشی هفت رنگ، کاشی معرق، سفالگری و ...، صنایع دستی سنگی شامل حکاکی سنگ، مشبک سنگ، تراش سنگهای قیمتی ...، صنایع دستی مستظرفه نظیر نگارگری، تذهیب، کاغذسازی، نقاشی گل و مرغ، خوشنویسی، طراحی سنتی، صحافی سنتی و ...، پوشاک سنتی شامل گیوه بافی، گیوه دوزی، البسه محلی و ...، گروه رودوزیهای سنتی شامل سوزن دوزی، سرمه دوزی و ...، همچنین صنایع دستی دیگری همچون نمدمالی و رنگرزی سنتی نیز از دیگر صنایع دستی زنجان هستند که برخی از آنها نیمه فعال و در حال فراموشی هستند.

نمایشگاه های صنایع دستی و سوغات در سراسر استان دایر است

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: نمایشگاه های صنایع دستی و سوغات در سراسر استان دایر است.

محمود علی محمدی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: 30 غرفه صنایع دستی در سطح شهر زنجان،16 غرفه در محوطه تاریخی سلطانیه و 14 غرفه در محل هتل لاله هیدج دایر است.

وی اظهار کرد: مقرر شده سوغات بومی شهرستان سلطانیه اعم از نان های سنتی و غذاهای محلی با همکاری شهردار سلطانیه در غرفه های  موجود عرضه شود.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان زنجان ادامه داد: یک سالن در محوطه چلبی اوغلی سلطانیه برای نمایش و عرضه صنایع دستی و سوغات اختصاص داده شده است.

علی محمدی در شهرستان طارم دو غرفه، در بقعه  قیدار نبی قیدار  سه غرفه، دو غرفه در مسجد سجاس، یک غرفه در غار کتله خور، دو غرفه در شهرستان ماهنشان و یک غرفه در شرستان ایجرود برای عرضه صنایع دستی و سوغات برپا شده است.

وی گفت: مقرر شده راسته مسگرها و راسته صنایع دستی در بازار زنجان در ایام نوروز برای استفاده بازدیدکنندگان دایر باشد.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان افزود: مقرر شد غرفه های دائمی صنایع دستی در مجموعه خدمات بین راهی غزال در مسیر تهران و شهر سفید مسیر زنجان- تبریز ایجاد شود.

به گفته علی محمدی جلسه ای با نمایندگانی از 16 روستای هدف گردشگری واقع در استان برگزار شده و در خصوص نحوه ارائه صنایع دستی محلی  در این روستاها آموزش هایی ارائه شده است تا در ایام نوروز خمات بهتری به مسافران ارائه دهند.

ملیله سازی

ملیله سازی در زنجان بیش از 100 سال سابقه دارد و از اواخر دوره فتحعلی شاه قاجار شخصی به نام حاج اسداله طرح برگ فرنگ را در ملیله ابداع و سبک خاصی را شروع کرد.

نقوش رایج در ملیله کاری زنجان عبارتند از: دندانه، تابیده، جقه، یا بته ترمه، ریزه جقه، برگ فرنگ، برگ، غنچه، پیچ، پیچک، سه چشمه و یک چشم ملیله. تولیدات ملیله زنجان شامل گیره شربت خوری، گلاب پاش، قاب عکس، جاسیگاری، بشقاب، شکلات خوری، شیرینی خوری، زنجیر (که به آن کلافه ای می گویند) گل سینه، گوشواره و قاب عکس است. ملیله سازی زنجان در سطح کشور نیز شناخته شده بوده و دارای اعتبار خاصی است.

چاقو سازی

مشخصات مشترک چاقوهای زنجان عبارت است از: ظرافت، تناسب، هنرنمایی در فن آبکاری و قدرت برش آن. هر چاقو شامل قطعات تیغه، فنر (در چاقوی ضامن دار دو فنر وجود دارد به نام فنر بزرگ و فنر کوچک) , آستری (دو تکه است و همه قطعات چاقو روی آن سوار می شود)، روکش دسته، باربند (قسمتی برنجی که روی آستری است و لولای تیغه در آن قرار دارد).

انواع چاقوها عبارتند از: چاقوی ساده، ضامن دار، چاقوی میوه خوری، چاقوهای مرکب، کاردهای شکاری، کاردهای قمه ای، کاردهای کمری، کاردهای آشپزی و قلم تراش. از نکات جالب توجه آن که در هنر چاقوسازی به علت احتیاج به نیروی بدنی، اکثر استادکاران جوان بوده و استادکاران قدیمی فقط به کار آموزش مشغول هستند.

چاروق

چاروقی که هم اکنون در زنجان عرضه می شود، به صورت یک صنعت دستی ظریف و تزئینی کاربرد دارد و به کلی با چاروق های قدیمی متفاوت است. چاروق قدیمی زنجان نوعی پای پوش بوده که از چرم خام ساخته شده و در روستاها بیشتر مورد استفاده چوپان ها قرار می گرفت و اغلب بدون پاشنه بوده و با تسمه هایی به ساق پا پیچیده می شد. در سالهای اخیر در زنجان نوعی چاروق ساخته می شد که رویه آن چرم قرمز رنگی (که دباغان زنجان تهیه می کردند) است و معمولاً هم بدون بند و تسمه بوده و نوکی عقابی و برگشته دارد. 

ز

این نوع چاروق که تولید آن از حدود 30 سال پیش نیز رواج داشت، اینک کمتر تولید می شود. چاروق کنونی زنجان فرم و شکل خاص و ظریفی دارد و دارای حالتی زینتی بوده و بیشتر برای راه رفتن روی قالی مورد استفاده قرار می گیرد.

این نوع چاروق بیشتر به شکل نعلین و به صورت پاشنه دار ساخته می شود و فقط کف آن از چرم بوده و رویه اش از نخ های ابریشم و گلابتون به رنگ های مختلف بافته و تزئین می شود.